Thời gian qua, thông qua công tác đấu tranh với những đối tượng trốn thuế liên quan đến chuyển nhượng BĐS, ngành thuế đã phát hiện nhiều thủ đoạn, chiêu trò mà các đối tượng thường sử dụng. Theo quy định, người bán là cá nhân chuyển nhượng BĐS phải đóng 2% thuế thu nhập cá nhân, còn doanh nghiệp BĐS đóng 20% trên thu nhập và nhiều loại phí, lệ phí khác. Tuy nhiên, không ít người mua và người bán bắt tay nhau để ghi giá bán thấp hơn, nhằm mục đích trốn thuế. Trong đó, phát sinh trường hợp chuyển nhượng BĐS với giá thể hiện trên hợp đồng không đúng với giá thực tế giao dịch. Người mua và người bán có thể thỏa thuận và lập song song hai loại hợp đồng.
Cụ thể là hợp đồng chuyển nhượng BĐS có công chứng theo quy định, với giá nhà đất khai thấp hơn nhiều so với giá đất thực tế giao dịch, để làm thủ tục đăng ký biến động. Đồng thời, hợp đồng viết tay do hai bên tự ký ghi theo giá thực tế giao dịch, để phòng ngừa khi xảy ra tranh chấp.
Theo ngành thuế, việc quản lý hoạt động chuyển nhượng BĐS hiện gặp nhiều khó khăn, do liên quan đến rất nhiều luật cũng như nhiều cơ quan ban, ngành. Ngoài ra, theo quy định pháp luật về thuế, người nộp thuế kê khai, nộp thuế không đúng với giá thực tế chuyển nhượng, cơ quan thuế có quyền ấn định thuế. Tuy nhiên, cơ quan thuế không có chức năng điều tra, nên việc thu thập thông tin làm căn cứ ấn định thuế gặp nhiều trở ngại. Mặt khác, các văn bản quy phạm pháp luật hiện nay chưa quy định cơ chế kiểm soát dòng tiền đối với các giao dịch chuyển nhượng BĐS. Điều này tạo khoảng trống pháp lý để các tổ chức, cá nhân kê khai nộp thuế thấp hơn giá trị giao dịch thực tế.
Để hạn chế tình trạng trốn thuế, gian lận thuế trong kinh doanh, chuyển nhượng BĐS, đầu năm 2022, Bộ Tài chính có công văn đề nghị Bộ Công an chỉ đạo công an các địa phương phối hợp với Cục Thuế xử lý nghiêm giao dịch BĐS có dấu hiệu trốn thuế. Đồng thời, đề nghị Bộ Tư pháp, UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo Sở Tư pháp phối hợp chặt chẽ với Cục Thuế yêu cầu các tổ chức hành nghề công chứng hướng dẫn người dân, chủ đầu tư dự án BĐS, doanh nghiệp kinh doanh, chuyển nhượng BĐS... kê khai trên hợp đồng công chứng theo giá thực tế mua bán, làm căn cứ tính thuế theo quy định của pháp luật. Bộ Tài chính cũng đề xuất bổ sung quy định thanh toán qua ngân hàng đối với hoạt động chuyển nhượng BĐS tại Luật Kinh doanh BĐS; bổ sung chức năng điều tra cho cơ quan thuế.
Với mục tiêu đảm bảo công tác thu thuế sát với thực tế kinh doanh, tạo ra sự công bằng, bình đẳng trong thực hiện nghĩa vụ thuế, góp phần thu ngân sách kịp thời, không để thất thu, Quảng Ngãi đang triển khai thực hiện Đề án “Tăng cường công tác quản lý thu, chống thất thu đối với một số lĩnh vực trên địa bàn tỉnh”, giai đoạn 2021 - 2025. Theo đó, đối với lĩnh vực kinh doanh BĐS sẽ tập trung đẩy mạnh nắm thông tin, đặc biệt là xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin về giá đất, phối hợp với các đơn vị công chứng, chứng thực để thực hiện công chứng, chứng thực các hợp đồng giao dịch chuyển nhượng theo giá thực tế chuyển nhượng.
Phó Cục trưởng Cục Thuế tỉnh Nguyễn Văn Tiếp cho biết, ngành thuế đang đẩy mạnh tuyên truyền để người dân biết việc chuyển nhượng, ghi hợp đồng chuyển nhượng không đúng với thực tế là việc làm trái với quy định của pháp luật. Một khi tranh chấp dân sự xảy ra giữa người mua và người bán, việc ghi giá thấp sẽ khiến người mua gặp bất lợi. Ngành thuế cũng thường xuyên kiểm tra, rà soát trước khi tính thuế thu nhập cá nhân và lệ phí trước bạ của hồ sơ chuyển nhượng. Đồng thời, đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra các doanh nghiệp kinh doanh BĐS có rủi ro về thuế.
