Vĩnh Long: Hiệu quả cao từ các mô hình kinh tế vùng dân tộc thiểu số

Lấy kinh tế làm nền tảng

Tỉnh Vĩnh Long sau khi hợp nhất đã trở thành một không gian phát triển rộng mở, giàu tiềm năng và lợi thế vượt trội. Trong hơn 4,19 triệu dân, có tới hơn 373.000 người là đồng bào dân tộc thiểu số (chiếm 8,9%), chủ yếu là Khmer và Hoa. Đây không chỉ là một bộ phận cộng đồng gắn bó lâu đời, giữ gìn những sắc thái văn hóa riêng, mà còn là lực lượng lao động quan trọng, tham gia trực tiếp vào các hoạt động sản xuất - kinh doanh, góp phần tạo nên sức sống mới cho vùng đất này.

Trong những năm qua, nhờ chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, diện mạo các xã, ấp vùng đồng bào đã thay đổi đáng kể. Tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc giảm còn khoảng 3,4% vào cuối năm 2023; thu nhập bình quân đầu người tăng lên hơn 85 triệu đồng/năm. Không chỉ thoát nghèo, nhiều hộ đã vươn lên khá giả nhờ mạnh dạn tham gia các mô hình kinh tế mới.

Một trong những mô hình tiêu biểu là phát triển vùng cây ăn trái tập trung cho xuất khẩu. Tại Vũng Liêm, Long Hồ, Trà Ôn, những vườn sầu riêng Ri6, bưởi Năm Roi, chôm chôm, mít… không chỉ cho trái ngọt mà còn mở ra cơ hội liên kết chuỗi giá trị. Hợp tác xã đứng ra tổ chức sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, xây dựng mã số vùng trồng, ký kết hợp đồng bao tiêu. Người nông dân Khmer, Hoa tham gia mô hình không chỉ an tâm về đầu ra mà còn được tập huấn kỹ thuật, tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ.

Ở những vùng đất khác, đồng bào mạnh dạn chuyển đổi sang lúa phát thải thấp, trồng dưa lưới trong nhà màng, nuôi bò sinh sản hay khai thác mật hoa dừa. Đó đều là những cách làm mới, gắn với thị trường và có hiệu quả kinh tế rõ rệt. Lúa phát thải thấp, chẳng hạn, giúp giảm chi phí, tăng năng suất và lợi nhuận từ 6 - 8 triệu đồng/ha so với canh tác truyền thống. Những mô hình này cho thấy khi được trao cơ hội, bà con dân tộc thiểu số có thể nhanh chóng thích ứng, thay đổi cách làm để nâng cao thu nhập.

Cùng với sản xuất nông nghiệp, nhiều hợp tác xã còn gắn phát triển kinh tế với du lịch cộng đồng. Tại Trà Ôn, Hợp tác xã Thuận Thới cung cấp rau sạch, phân trùn quế, đồng thời kết hợp mở dịch vụ tham quan trải nghiệm vườn cây ăn trái. Du khách có thể tự tay thu hoạch rau quả, thưởng thức ẩm thực Khmer, tìm hiểu văn hóa bản địa. Cách làm này vừa tăng thêm thu nhập cho nông dân, vừa giúp quảng bá hình ảnh vùng đồng bào dân tộc đến với bạn bè xa gần.

Tuy nhiên, việc tiêu thụ sản phẩm vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn không ít khó khăn. Đầu ra chưa ổn định, phụ thuộc thương lái, giá cả biến động thất thường. Nhiều sản phẩm có chất lượng nhưng chưa đủ điều kiện tham gia chuỗi siêu thị, sàn thương mại điện tử. Để giải quyết, chính quyền tỉnh đã và đang tập trung xây dựng thương hiệu, phát triển sản phẩm OCOP, hỗ trợ truy xuất nguồn gốc, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp tham gia liên kết sản xuất với hợp tác xã. Đây chính là hướng đi căn cơ để nông sản vùng đồng bào vững vàng hơn trên thị trường.

Phát triển kinh tế gắn liền văn hóa và xã hội

Kinh tế là nền tảng, nhưng phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số không chỉ dừng ở chuyện tăng thu nhập. Điều quan trọng là phải nâng cao đời sống toàn diện, từ hạ tầng, y tế, giáo dục đến văn hóa, xã hội.

Trong những năm gần đây, hệ thống giao thông nông thôn được đầu tư, điện lưới quốc gia phủ kín các xã, phường, thị trấn, nước sạch đến với hầu hết các hộ dân. Các trường phổ thông dân tộc nội trú được xây dựng, việc dạy chữ Khmer được duy trì thường xuyên. Bảo hiểm y tế, chăm sóc sức khỏe bà mẹ - trẻ em được chú trọng, tỷ lệ phụ nữ có thai đi khám định kỳ và sinh con tại cơ sở y tế đạt trên 95%.

Đặc biệt, bản sắc văn hóa Khmer, Hoa vẫn được gìn giữ và phát huy. Lễ hội Chôl Chnăm Thmây, Sene Dolta, Tết Nguyên Đán, Tết Đoan Ngọ, Thanh Minh… được duy trì tổ chức hàng năm, tạo không khí đoàn kết, gắn bó trong cộng đồng. Nhiều lễ hội còn trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa của đồng bào.

Năm 2025, Vĩnh Long dành hơn 282 tỷ đồng từ Chương trình mục tiêu quốc gia để tiếp tục đầu tư cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Chương trình đặt ra hàng loạt chỉ tiêu cụ thể: hỗ trợ nhà ở, cấp đất sản xuất, chuyển đổi nghề, xây dựng và duy tu hơn 100 công trình hạ tầng, mở các lớp dạy nghề, xóa mù chữ, đào tạo cán bộ trẻ dân tộc, bảo tồn di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch. Song song, tỉnh cũng quan tâm đến những vấn đề xã hội mới như phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết, nâng cao vai trò phụ nữ và người có uy tín trong cộng đồng.

Những giải pháp này cho thấy tỉnh không chỉ nhìn vào khía cạnh kinh tế mà hướng tới một chiến lược phát triển toàn diện, cân bằng giữa tăng trưởng và gìn giữ bản sắc. Đó là cách để vùng đồng bào dân tộc thiểu số thật sự hòa nhập, phát triển bền vững, đồng thời vẫn giữ được giá trị riêng.

Phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Vĩnh Long là một hành trình dài, đòi hỏi sự kiên trì, bền bỉ và quyết tâm từ nhiều phía. Những mô hình sản xuất hiệu quả đã chứng minh rằng, khi được hỗ trợ đúng cách, đồng bào dân tộc có thể tự tin làm chủ cuộc sống, thoát nghèo và vươn lên làm giàu. Song song, các chính sách về hạ tầng, giáo dục, y tế, văn hóa đã và đang mở ra cơ hội phát triển toàn diện, tạo nền tảng vững chắc cho tương lai.

Với quyết tâm chính trị cao, sự đồng lòng của cộng đồng và những chính sách kịp thời, tỉnh Vĩnh Long hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu trong phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở đồng bằng sông Cửu Long. Một vùng đất vừa trù phú về kinh tế, vừa phong phú về bản sắc văn hóa - nơi mà mỗi người dân, dù thuộc dân tộc nào, cũng đều có cơ hội chung tay xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Đồng bào dân tộc thiểu số hiện chiếm 8,9% dân số của tỉnh Vĩnh Long chủ yếu là dân tộc Khmer và Hoa. Nhằm tiếp tục phát triển toàn diện vùng đồng bào dân tộc thiểu số, năm 2025, UBND tỉnh Vĩnh Long đã dành 282,8 tỷ đồng cho triển khai các chương trình, dự án.