Sáp nhập tỉnh: Đòn bẩy đưa Đồng Tháp Mười thành biểu tượng sinh thái quốc gia

Từ vùng đất bị chia cắt đến biểu tượng sinh thái liên vùng

Trong bối cảnh Đồng bằng sông Cửu Long đang đối mặt với áp lực từ biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn và đô thị hóa thiếu kiểm soát, việc sáp nhập hai tỉnh Đồng Tháp và Tiền Giang, thành tỉnh Đồng Tháp (mới) được kỳ vọng sẽ mở ra không gian thể chế mới, giúp kiến tạo mô hình phát triển bền vững và hài hòa hơn giữa con người với thiên nhiên.

Khu bảo tồn sinh thái Đồng Tháp Mười nằm rải rác qua các địa phương như Tân Hưng (Long An cũ), Tháp Mười, Tam Nông (Đồng Tháp cũ) và Tân Phước (Tiền Giang cũ). Trước đây, khu vực sinh thái quan trọng này bị chia cắt bởi ranh giới hành chính, gây ra nhiều khó khăn trong công tác bảo tồn, quản lý và quy hoạch.

Sáp nhập hai tỉnh sẽ giúp thống nhất vùng đệm xung quanh khu bảo tồn, hình thành hành lang sinh thái liên hoàn, giảm thiểu tình trạng chồng lấn quy hoạch, chuyển đổi đất sai mục đích và suy thoái môi trường sinh thái đặc thù.

Mở đường cho hạ tầng sinh thái và du lịch đặc sắc

Một trong những rào cản lớn hiện nay là hạ tầng kết nối kém giữa các điểm sinh thái trọng yếu như Tràm Chim, Gáo Giồng, Tân Phước. Các tuyến giao thông liên tỉnh chưa thông suốt, hệ thống giao thông thủy nội địa chưa được khai thác bài bản, thiếu các điểm dừng chân, bến bãi, dịch vụ.

Sáp nhập là bước đệm để quy hoạch lại toàn bộ hệ thống giao thông xuyên vùng sinh thái. Những con kênh rạch hiện hữu có thể trở thành hành trình trải nghiệm sông nước – ngắm chim trời – thưởng trà sen, mang lại giá trị du lịch sinh thái đặc trưng không đâu có được.

Phát triển bền vững gắn với canh tác hữu cơ và bảo tồn

Theo số liệu năm 2023, tỉnh Đồng Tháp (cũ) đạt giá trị sản xuất nông – lâm – thủy sản khoảng 50.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, phần lớn vẫn dựa trên mô hình canh tác truyền thống, dùng nhiều hóa chất, làm suy giảm tài nguyên đất và nước.

Với quy hoạch thống nhất, chính quyền có thể triển khai vùng chuyển tiếp sinh thái (eco-buffer zones), khuyến khích nông nghiệp hữu cơ, nuôi trồng thân thiện môi trường, từ đó giảm áp lực lên vùng lõi bảo tồn và tạo sinh kế ổn định, lâu dài cho cư dân địa phương.

Việc tập trung nguồn lực từ sáp nhập còn tạo tiền đề hình thành một trung tâm nghiên cứu đất ngập nước thuộc Đồng bằng sông Cửu Long, quy tụ chuyên gia về bảo tồn, biến đổi khí hậu và giáo dục cộng đồng. Đây là hướng đi chiến lược để nâng tầm Đồng Tháp Mười, không chỉ là điểm du lịch mà còn là “bản đồ tri thức” về sinh thái vùng hạ lưu Mekong.

Đưa Đồng Tháp Mười ra thế giới

Khi cơ sở hạ tầng và chính sách đồng bộ, thương hiệu Khu bảo tồn Đồng Tháp Mười hoàn toàn có thể được truyền thông mạnh mẽ qua các sự kiện quốc tế như Tuần lễ Sinh thái Mekong, Hội chợ Du lịch Xanh ASEAN hay Lễ hội Sen Việt Nam.

Giống như một bản nhạc, nếu thiên nhiên là giai điệu, thì quy hoạch là nhạc trưởng. Và khi bản giao hưởng ấy được phối hợp nhịp nhàng qua cải cách thể chế, Đồng Tháp Mười sẽ không còn là chốn ẩn mình, mà trở thành biểu tượng phát triển sinh thái – nhân văn – bền vững của cả vùng.