Phòng tránh các vấn đề sức khỏe tâm thần ở học sinh

Theo báo cáo tình hình trẻ em thế giới năm 2021 của UNICEF cho thấy, trên toàn cầu, cứ 7 thanh thiếu niên từ 10 - 19 tuổi thì có một người được chẩn đoán sống chung với chứng rối loạn tâm thần, những trường hợp nghiêm trọng còn dẫn tới tự tử. Tại Việt Nam, theo số liệu trong báo cáo sức khỏe tâm thần và tâm lý xã hội của trẻ em và thanh niên tại một số tỉnh, thành phố ở Việt Nam của UNICEF, tỷ lệ trẻ vị thành niên bị trầm cảm là 26,3%, trẻ có suy nghĩ về cái chết là 6,3%, trẻ lập kế hoạch tự tử là 4,6% và trẻ cố gắng tự tử là 5,8%. Các rối loạn tâm thần là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật ở thanh thiếu niên. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tình trạng này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thể chất, học tập và sinh hoạt.

Trường Tiểu học, THCS & THPT Victorty (TP. Buôn Ma Thuột) tăng cường thể dục thể thao trong trường học. Ảnh minh họa: Nguyên Hoàn

Em T.V.T. (15 tuổi, trú huyện Ea Kar) đang phải điều trị tại Bệnh viện Tâm thần tỉnh. Năm học lớp 4, T. bị động kinh và rối loạn tâm thần nên phải nghỉ học để điều trị. Từ đó đến nay, vài tháng em lại phải vào bệnh viện điều trị một lần. Được bác sĩ chăm sóc, uống thuốc đầy đủ, tỉnh táo là em lại muốn đi học. Cũng đang điều trị tại Bệnh viện Tâm thần tỉnh, em A.E. (17 tuổi, trú huyện Krông Pắc) từng nghiện trò chơi điện tử khi đang học lớp 10. Sau đó, em bỏ học đi làm thêm để kiếm tiền chơi game. Vì nghiện game và dành phần lớn thời gian chơi game khiến cơ thể mất ngủ, mệt mỏi, kiệt sức. Gia đình phải đưa E. nhập viện điều trị vì liên tục mất ngủ nhiều ngày. E. tâm sự: “Em rất hối hận, nuối tiếc, nhất là khi thấy các bạn cùng trang lứa đều học hành đàng hoàng, có công việc ổn định. Em chỉ mong muốn nhanh khỏi bệnh để được đi học lại, kiếm được việc làm nuôi sống bản thân và gia đình mình”.

Bác sĩ Nguyễn Thị Bé, Trưởng khoa Điều trị nam (Bệnh viện Tâm thần tỉnh) cho biết, sức khỏe tâm thần được định nghĩa là một trạng thái của sự khỏe mạnh và hạnh phúc, nhận thức rõ được khả năng của mình, có thể đối phó với những căng thẳng bình thường trong cuộc sống, làm việc hiệu quả và có khả năng đóng góp cho cộng đồng. Hiện nay, tình trạng trẻ vị thành niên gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần như stress, lo âu, trầm cảm, tự tử… đang trở nên phổ biến do nhiều nguyên nhân như áp lực học tập, nhất là vào mùa thi; các bậc cha mẹ đặt quá nhiều kỳ vọng ở con cái và điều này tạo ra áp lực rất lớn cho các em; sự thay đổi các mối quan hệ bạn bè; những thói quen sống không lành mạnh như thức quá khuya, ngủ dậy muộn, nghiện game, nghiện mạng xã hội, hút thuốc lá, uống rượu, bia… Những điều này ảnh hưởng đến kết quả học tập cũng như sức khỏe. Và khi kết quả học tập không tốt lại tạo ra áp lực dẫn tới một vòng xoắn bệnh lý của các rối loạn tâm thần.

Khi có vấn đề về sức khỏe tâm thần, trẻ thường có biểu hiện mất ngủ, lo lắng quá mức, mệt mỏi vô cớ, thường xuyên cáu gắt, sợ phải đến trường… Trẻ ở lứa tuổi học sinh thông thường cần được ngủ trung bình tối thiểu 8 giờ mỗi ngày, nhưng khi trẻ mất ngủ, tổng thời gian ngủ trong ngày dưới 4 - 5 giờ, kèm than phiền mệt mỏi, biếng ăn, hay cáu gắt, bi quan, chán nản, cho rằng bản thân không đáp ứng được kỳ vọng gia đình... Đây chính là dấu hiệu các em đang gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần, đặc biệt là trầm cảm.

Bác sĩ Bé khuyến cáo, bảo đảm sức khỏe tâm thần khỏe mạnh hết sức quan trọng, nhất là đối với lứa tuổi học sinh. Do đó, các bậc phụ huynh cần lưu ý không nên tạo quá nhiều áp lực cho trẻ, nhất là trong việc học hành. Cần tạo môi trường học tập thân thiện, thoải mái, lành mạnh, sắp xếp lịch học tập và thi cử hợp lý, khoa học. Tăng cường các hoạt động thể thao cho trẻ, nên cho trẻ ăn uống lành mạnh, tránh các thói quen không tốt như thức khuya, chơi game, sử dụng các chất kích thích. Khi trẻ gặp các vấn đề bất thường, nên khuyến khích trẻ nói ra vấn đề của mình, cùng trẻ tìm ra giải pháp để giải quyết vấn đề. Nếu phát hiện trẻ xuất hiện các biểu hiện bất thường, nên sớm cho trẻ tới các chuyên gia về tâm lý hoặc bệnh viện tâm thần để được các bác sĩ khám, chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị hợp lý, kịp thời.