Giải pháp nào để huyện nghèo được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới?

Vẫn còn 16 huyện nghèo thuộc 12 tỉnh còn “trắng xã nông thôn mới”

Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, đến nay, cả nước có 6.022/8.177 xã (73,65%) đạt chuẩn nông thôn mới (tăng 11,3% so với cuối năm 2020), trong đó, có 100 xã khu vực III vùng dân tộc thiểu số và miền núi, có 04 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo đạt chuẩn nông thôn mới, 1.331 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 176 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Bình quân cả nước đạt 16,9 tiêu chí/xã.

Dù vậy, kết quả đạt chuẩn xã nông thôn mới của một số vùng vẫn còn khoảng cách chênh lệch lớn, điển hình như (đồng bằng sông Hồng: 100%, Đông Nam Bộ: 91,4% trong khi đó Miền núi phía Bắc mới đạt 47,7%, Tây Nguyên 58,6%); vẫn còn 04 tỉnh (Hà Giang, Cao Bằng, Bắc Kạn, Điện Biên) thuộc khu vực Miền núi phía Bắc, có tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới dưới 30%. Đặc biệt, đến nay vẫn còn 16 huyện nghèo thuộc 12 tỉnh còn “trắng xã nông thôn mới”. Trong đó, huyện Mường Lát (tỉnh Thanh Hóa), huyện Mù Căng Chải (tỉnh Yên Bái) bình quân mới đạt 6,9 tiêu chí/xã.

Số lượng xã đặc biệt khó khăn (xã khu vực II, III) vùng dân tộc thiểu số và miền núi, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới còn rất hạn chế. Đến nay chưa có huyện thuộc danh sách các huyện nghèo được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới.

Ông Ngô Trường Sơn - Chánh Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương - cho biết, thực hiện có hiệu quả Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I (từ năm 2021 – 2025) có 6.393 xã (78,2%) đạt tiêu chí về Nghèo đa chiều (tăng 0,3% so với cuối năm 2020); so với mục tiêu đến năm 2025 là có 90% số xã đạt chuẩn tiêu chí số 11 về nghèo đa chiều theo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới thì kết quả đạt được còn khá thấp và sẽ khó khăn để hoàn thành mục tiêu, nhất là khi mức chuẩn nghèo đa chiều có sự điều chỉnh cho giai đoạn 2021-2025.

Triển khai hiệu quả các chính sách hỗ trợ nhà ở, xóa nhà tạm, dột nát; nâng cao chất lượng nhà ở dân cư: có 6.979 xã (85,3%) đạt tiêu chí về Nhà ở dân cư (tăng 1,7% so với cuối năm 2020); so với mục tiêu đến năm 2025 là có 90% số xã đạt chuẩn tiêu chí số 9 về nhà ở dân cư theo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới, với nhiều chính sách, dự án hỗ trợ từ các Chương trình Mục tiêu quốc gia, thì mục tiêu này có khả năng hoàn thành trong những năm tới.

Theo ông Ngô Trường Sơn, theo quy định tại Điều 3 Quyết định 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách các xã khu vực III, khu vực II, khu vực I thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025: “Các xã khu vực III, khu vực II đã được phê duyệt tại Quyết định này nếu được công nhận đạt chuẩn NTM sẽ được xác định là xã khu vực I và thôi hưởng các chính sách áp dụng đối với xã khu vực III, khu vực II kể từ ngày Quyết định của cấp có thẩm quyền công nhận xã đạt chuẩn NTM có hiệu lực”. Do đó, một số xã khu vực III, khu vực II, có biểu hiện không muốn phấn đấu đạt chuẩn nông thôn mới.

Ưu tiên bố trí nguồn vốn ngân sách nhà nước cho các xã vùng khó khăn

Chương trình đặt ra mục tiêu đến năm 2025, phấn đấu cả nước có 60% số thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc (sau đây gọi là thôn) thuộc các xã đặc biệt khó khăn khu vực biên giới, vùng núi, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới theo các tiêu chí nông thôn mới do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định.

Giai đoạn 2026 – 2030, cả nước có 90% số thôn, bản thuộc các xã đặc biệt khó khăn khu vực biên giới, vùng núi, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới theo các tiêu chí nông thôn mới cấp thôn do UBND cấp tỉnh quy định.

Để đạt được mục tiêu đề ra, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết sẽ ưu tiên tập trung nguồn vốn ngân sách trung ương để bố trí cho Chương trình, theo hướng: “Tăng đầu tư ngân sách nhà nước giai đoạn 2021 - 2030 cho nông nghiệp, nông thôn ít nhất gấp 2 lần giai đoạn 2011 - 2020”, trong đó, ưu tiên bố trí nguồn vốn ngân sách nhà nước để tập trung hỗ trợ cho các địa bàn khó khăn để góp phần thu hẹp khoảng cách xây dựng nông thôn mới giữa các vùng, miền, đặc biệt là các huyện nghèo, các xã khu vực II, III vùng dân tộc thiểu số và miền núi, các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo.

Huy động tối đa nguồn lực từ ngân sách địa phương các cấp (tỉnh, huyện, xã) và các nguồn vốn hợp pháp cho xây dựng nông thôn mới; Khuyến khích các địa phương có kinh tế phát triển hỗ trợ cho các địa phương khó khăn đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đề nghị Ủy ban Dân tộc, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội nghiên cứu, sớm có văn bản hướng dẫn các địa phương bố trí vốn của 02 Chương trình Mục tiêu quốc gia (Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững) thực hiện các dự án thành phần theo hướng ưu tiên hoàn thành các tiêu chí theo Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới giai đoạn 2021-2025 nhằm phấn đấu hoàn thành các mục tiêu xây dựng nông thôn mới trên địa bàn đặc biệt khó khăn, nhất là mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 không còn xã dưới 15 tiêu chí và khuyến khích đạt chuẩn nông thôn mới.

Đồng thời đề nghị Ủy ban Dân tộc nghiên cứu, rà soát, đề xuất cơ chế phù hợp áp dụng các xã khu vực III sau khi được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới (điều chỉnh, sửa đổi Điều 3 Quyết định 861/QĐ-TTg ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách các xã khu vực III, khu vực II, khu vực I thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2025), báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định, để đảm bảo lợi ích tối đa cho người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, sinh sống trên địa bàn các xã khu vực III, khuyến khích đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới trên địa bàn đặc biệt khó khăn, góp phần hoàn thành mục tiêu chung của Chương trình.