Bước đột phá phát triển kinh tế nông thôn bền vững

Khởi đầu từ quyết tâm chính trị

Không chỉ dừng lại ở việc phát triển sản phẩm địa phương, Bắc Giang đã biến Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP) thành chiến lược dài hạn nhằm nâng cao giá trị nông sản, thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển bền vững. Với tầm nhìn xa trông rộng và cách làm bài bản, Bắc Giang đang khẳng định vị thế "thủ phủ OCOP" của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ.

Ngay từ khi bắt đầu thực hiện Chương trình OCOP năm 2018, UBND tỉnh Bắc Giang đã xác định rõ: OCOP không chỉ đơn thuần là dán nhãn cho sản phẩm nông nghiệp, mà phải thực sự tạo ra giá trị gia tăng, gia tăng thu nhập cho người dân nông thôn. Tỉnh đã ban hành hàng loạt cơ chế hỗ trợ mạnh mẽ: hỗ trợ chi phí xây dựng bộ nhận diện thương hiệu, thiết kế bao bì, chứng nhận chất lượng, đào tạo kỹ năng quản trị cho hợp tác xã, hỗ trợ xúc tiến thương mại trong và ngoài nước.

Vải thiều là sản phẩm OCOP tiêu biểu của Bắc Giang

Trong các sự kiện về Chương trình OCOP được triển khai, lãnh đạo tỉnh Bắc Giang luôn khẳng định coi OCOP là động lực then chốt trong chiến lược phát triển nông thôn mới nâng cao. Bắc Giang ưu tiên phát triển các sản phẩm có thế mạnh vùng miền, có khả năng phát triển bền vững và hướng tới xuất khẩu dài hạn.

Từ sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo địa phương, phong trào OCOP nhanh chóng lan tỏa tới toàn bộ 10 huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh. Mỗi địa phương đều chủ động lựa chọn những sản phẩm đặc trưng có lợi thế để tập trung đầu tư phát triển. Lục Ngạn chú trọng nhóm sản phẩm từ vải thiều như vải thiều tươi, vải thiều sấy khô, mật ong hoa vải. Yên Thế đẩy mạnh phát triển thương hiệu gà đồi…

Tại nhiều địa phương, phong trào thi đua sản xuất sản phẩm tham gia chương trình OCOP được hưởng ứng sôi nổi, các địa phương tổ chức đánh giá, phân hạng cấp huyện trước khi đề xuất sản phẩm tiềm năng cấp cao hơn tham gia đánh giá phân hạng cấp tỉnh. Cách làm này không chỉ tạo khí thế thi đua rộng khắp mà còn giúp sàng lọc các sản phẩm thực sự có tiềm năng, đảm bảo chất lượng từ gốc. Các địa phương không chạy theo số lượng mà tập trung xây dựng sản phẩm OCOP có chiều sâu, gắn với khai thác thế mạnh về nguyên liệu, tri thức bản địa.

Nhiều mô hình tiêu biểu

Về số lượng sản phẩm OCOP, luỹ kế đến tháng 5/2025 đạt 419 sản phẩm được công nhận (có 01 sản phẩm 5 sao cấp quốc gia, 21 sản phẩm 4 sao, 397 sản phẩm 3 sao). Qua đó đưa Bắc Giang trở thành một trong những tỉnh có nhiều sản phẩm OCOP của khu vực Miền núi phía Bắc và cả nước. Năm 2025 tính đến hết tháng 5/2025 đã có 6/10 huyện, thị xã thành phố thành lập Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP năm 2025 (TP Bắc Giang, thị xã Việt Yên, các huyện: Sơn Động; Yên Thế; Hiệp Hòa). Trong đó huyện Sơn Động đã tổ chức đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP đợt 1 năm 2025 và công nhận 04 sản phẩm đạt OCOP 3 sao trên địa bàn huyện. 02 huyện đã tổ chức tập huấn cho các chủ thể tham gia chương trình năm 2025 (Huyện Hiệp Hòa và TP Bắc Giang).

Mỳ Chũ Bắc Giang là sản phẩm được người tiêu dùng trong và ngoài nước ưa chuộng

Các sản phẩm tham gia đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP đều là những sản phẩm thế mạnh, đặc sản của các địa phương, một số sản phẩm được công nhận là sản phẩm chủ lực, đặc trưng tiềm năng của tỉnh: Vải thiều Lục Ngạn; Mỳ gạo Chũ; Gà đồi Yên Thế... sản phẩm của các làng nghề truyền thống, làng nghề như: Mỳ Chũ; Rượu làng Vân; Bún Đa Mai… Các sản phẩm đều có đầy đủ những minh chứng rõ ràng về chất lượng, nguồn gốc sản phẩm. Nhiều sản phẩm áp dụng quy trình sản xuất tiên tiến, chất lượng như ISO 22000; HACCP; VietGAP; Global GAP; Có sự quan tâm, đầu tư lớn đến hoạt động truy xuất nguồn gốc sản phẩm; hồ sơ công bố chất lượng; câu chuyện sản phẩm;… hình thức mẫu mã, bao bì nhãn mác phù hợp với đặc tính sản phẩm được các chủ thể quan tâm thiết kế đồng bộ, hiện đại, đẹp, bắt mắt…

Một số sản phẩm OCOP thế mạnh của tỉnh có khả năng đáp ứng yêu cầu sản xuất lớn và đã có hoạt động xuất khẩu trực tiếp: sản phẩm của Công ty Cổ phần XNK VIFOCO; các sản phẩm của Công ty cổ phần XNK thực phẩm Toàn Cầu; Giấm Kim Ngân; Bánh nông sản Bình Minh… Đặc biệt là các sản phẩm vải thiều Lục Ngạn, vải sớm Phúc Hòa đã được xuất khẩu sang các thị trường yêu cầu chất lượng cao như Mỹ, EU, Nhật Bản, Úc,… từ đó đã nâng tầm vị thế của sản phẩm nông sản Bắc Giang trên thị trường trong nước và xuất khẩu.

Trong số hàng trăm sản phẩm OCOP của Bắc Giang, gà đồi Yên Thế nổi bật lên như một hình mẫu tiêu biểu cho sự thành công. Sản phẩm đã được chứng nhận đạt chuẩn OCOP 4 sao và mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài tỉnh, định hướng xuất khẩu.

Điểm nổi bật của gà đồi Yên Thế là chất lượng thịt thơm ngon, săn chắc, quy trình chăn nuôi tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn VietGAP, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Các hộ dân liên kết trong mô hình hợp tác xã, áp dụng truy xuất nguồn gốc điện tử, đảm bảo tính minh bạch cho từng sản phẩm đến tay người tiêu dùng. Nhờ chương trình OCOP, sản phẩm gà đồi Yên Thế đã được nâng tầm cả về chất lượng lẫn thương hiệu. Doanh thu các HTX mỗi năm đạt hàng chục tỷ đồng, đời sống người dân được cải thiện rõ rệt.

Tỉnh Bắc Giang cũng tổ chức Lễ hội gà đồi Yên Thế định kỳ hàng năm, nhằm quảng bá sản phẩm và kết nối tiêu thụ với các hệ thống phân phối lớn như WinMart, Co.opmart, Central Retail, đồng thời xúc tiến xuất khẩu.

Bên cạnh gà đồi Yên Thế, mỳ Chũ Lục Ngạn cũng là sản phẩm OCOP cấp tỉnh tiêu biểu, được đánh giá cao nhờ giữ gìn phương pháp sản xuất truyền thống và không ngừng cải tiến mẫu mã, chất lượng.

Sản phẩm mỳ Chũ không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn xuất khẩu sang nhiều nước như Nhật Bản, Hàn Quốc và Australia. Các cơ sở sản xuất mỳ Chũ tại xã Nam Dương, thị xã Chũ đã hình thành liên kết chuỗi sản xuất, tiêu thụ bền vững. Từ đó, sản phẩm mỳ Chũ ngày càng được người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến rộng rãi.

Ngoài ra, nhiều sản phẩm OCOP của tỉnh đã tham gia các hội chợ quốc tế, các tuần lễ xúc tiến tiêu thụ nông sản tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và một số nước ASEAN, góp phần nâng cao hình ảnh thương hiệu nông sản Bắc Giang trên thị trường quốc tế.

Bắc Giang đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 toàn tỉnh lũy kế có 535 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên. Tỉnh cũng hướng tới mục tiêu các phát triển các sản phẩm OCOP 4 - 5 sao có bộ nhận diện thương hiệu chuyên nghiệp, câu chuyện sản phẩm rõ ràng và ứng dụng công nghệ số trong quảng bá, bán hàng.

Để đạt được mục tiêu đó, tỉnh xác định tiếp tục đầu tư mạnh vào phát triển vùng nguyên liệu ổn định, hỗ trợ doanh nghiệp và hợp tác xã xây dựng tiêu chuẩn chất lượng quốc tế như GlobalGAP, HACCP, đồng thời thúc đẩy liên kết giữa sản phẩm OCOP với du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng.