Gia tăng vấn nạn thuốc, thực phẩm chức năng giả

Làm giả cả sản phẩm có tem chống hàng giả

Ông Nguyễn Đức Lê - Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ (Tổng cục Quản lý thị trường) cho biết, tính từ đầu năm 2022 đến nay, cơ quan quản lý thị trường đã kiểm tra 30.527 vụ vi phạm về hàng giả, gian lận thương mại, trong đó đã xử lý 17.000 vụ, 54 vụ chuyển cơ quan điều tra. Tuy nhiên, số liệu này chỉ là bề nổi; việc kiểm tra và xử lý còn gặp khó khăn do tình trạng cửa hàng phi thương mại - nhà thuốc trên mạng xuất hiện rất nhiều gây khó khăn cho việc kiểm soát kênh phân phối.

Ông Lê cũng chỉ ra một số nguyên nhân của thực trạng hàng giả tràn lan hiện nay, đó là: Lợi nhuận của hành vi buôn bán hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ là rất lớn, nhất là với nhóm thuốc và thực phẩm chức năng, trong khi ý thức của người tiêu dùng chưa cao. Người dân vẫn tự ý đi mua thuốc không theo kê đơn hoặc mua tại các chợ thuốc trên mạng; Nền tảng thương mại điện tử phát triển vượt bậc dẫn đến các đối tượng lợi dụng để buôn bán hàng hóa vi phạm; Việc vào cuộc của cơ quan chức năng còn chưa cao, chưa đồng bộ, thường xuyên; Lực lượng quản lý thị trường cần được đào tạo chuyên sâu về kiến thức liên quan đến thuốc và thực phẩm chức năng cũng như các thông tin kịp thời về những mặt hàng này.

Bà Nguyễn Diệu Hà - Tổng Thư ký kiêm Chánh Văn phòng Hiệp hội Doanh nghiệp Dược Việt Nam cho hay, thuốc giả được sản xuất khá tinh vi, chỉ có thể phát hiện những điểm khác nhau khi so sánh vỏ hộp, tờ hướng dẫn sử dụng và khi đặt thuốc thật và giả cạnh nhau. Tuy nhiên, ngay cả những điều này cũng khiến người tiêu dùng rất khó để phân biệt. Sự xuất hiện tràn lan thuốc giả, thực phẩm chức năng giả đang trở thành mối lo ngại lớn đối với sức khỏe của cộng đồng.

Bà Hà cũng chỉ rõ, hàng giả được làm rất tinh vi, thậm chí sản phẩm có tem chống hàng giả vẫn bị làm giả. Do đó, cùng với công nghệ thông tin ngày càng phát triển, cần nghiên cứu và phát triển công nghệ chống hàng giả tiên tiến, hiện đại. “Cùng với đó, các doanh nghiệp dược cũng nên chủ động tiếp cận, ứng dụng các công nghệ chống giả phù hợp để bảo vệ uy tín, thương hiệu của mình, cũng như bảo vệ sức khỏe cộng đồng là trách nhiệm và sứ mệnh thiêng liêng của người thầy thuốc” – bà Hà khuyến cáo.

Thuốc giả hiện diện khắp nơi

Theo PSG.TS Lê Văn Truyền - chuyên gia cao cấp, Chủ tịch Hội đồng tư vấn cấp giấy đăng ký thuốc (Bộ Y tế), việc sản xuất, lưu hành thuốc và thực phẩm chức năng giả diễn ra khá phổ biến. Trên thế giới, quy mô thị trường thuốc giả khoảng 80 tỷ USD. Trung Quốc, Singapore, Ấn Độ là những nơi sản xuất thuốc chủ yếu. Trong đó, Trung Quốc và Ấn Độ là các quốc gia có nhiều tổ chức sản xuất thuốc giả. Còn các Tiểu vương quốc Ả Rập, Singapore và Hồng Kông (Trung Quốc), Iran là những thị trường trung chuyển, từ đó thuốc giả có thể xâm nhập châu Phi, châu Âu và cả Mỹ. Nạn thuốc giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe kém chất lượng… hiện diện khắp mọi nơi trên thế giới, nhưng đặc biệt nghiêm trọng ở các nước đang phát triển. Ở đó có các kênh phân phối phi chính thức phát triển rất mạnh và không an toàn. Trong bối cảnh công nghệ thay đổi mạnh mẽ, nguy cơ từ thuốc và thực phẩm chức năng giả ngày càng lớn khi các sản phẩm này được giới thiệu, phân phối trực tuyến và sử dụng hình ảnh của những người nổi tiếng, có sức ảnh hưởng để tuyên truyền.

Tại Việt Nam, kinh doanh thuốc và thực phẩm chức năng giả chính là một trong những vấn nạn nhức nhối hiện nay. Nhiều vụ kinh doanh thuốc giả từng bị phát hiện gây sốc trong dư luận xã hội. Đơn cử sự vụ hàng trăm thực phẩm chức năng nhãn ghi xuất xứ Mỹ nhưng thực tế sản xuất ở Hải Dương. Có vụ việc trên 3.780 lọ thực phẩm chức năng dạng viên nang nhãn ghi sản xuất tại Mỹ, nhưng thực tế lại xuất xứ từ Trung Quốc...

Ông Trần Đức Đông - Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo Quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (BCĐ 389) cho biết, có thực trạng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả nói chung, sản xuất, buôn bán hàng giả là tân dược, thực phẩm chức năng nói riêng dịch chuyển từ nhỏ lẻ, tự phát sang lợi dụng tư cách pháp nhân. Các nhóm này thành lập công ty liên danh, liên kết trong và ngoài nước, hình thành đường dây, ổ nhóm lớn để buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất và buôn bán hàng giả với phương thức, thủ đoạn tinh vi, mức độ vi phạm ngày càng nghiêm trọng hơn. Bên cạnh đó, các đối tượng cũng chuyển từ hình thức sản xuất, kinh doanh mua bán, vận chuyển, giao nhận hàng hóa từ trực tiếp sang ứng dụng công nghệ số, thương mại điện tử để đặt hàng nên rất khó để ngăn chặn.

Cuối năm 2022, dự báo hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả sẽ còn diễn biến phức tạp. Để thực hiện hiệu quả công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và buôn bán hàng giả, hàng nhái, ông Đông cho rằng, cần tập trung phương tiện, biện pháp, tiếp tục rà soát những khó khăn, vướng mắc về quy định pháp luật, về cơ chế phối hợp và đề xuất các kiến nghị sửa đổi bổ sung thay thế kịp thời, từng bước hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, hàng nhái.